Collegium Maius i Uniwersytet Jagielloński
| Obiekt jest oddziałem | Stare Miasto |
| Adres: | Jagiellońska 15, 30-010 Kraków |
Opis
Uniwersytet Jagielloński, założony przez króla Kazimierza Wielkiego w roku 1364 jako Akademia Krakowska, jest najstarszą polską uczelnią i drugą w tej części Europy (po Pradze, 1348 r.). Niestety, po śmierci króla Akademia podupadła i zaprzestała działalności. Dopiero w latach 90. XIV w., pełnomocnik króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi - korzystając m.in. z funduszy ofiarowanych Akademii w testamencie królowej - zakupił dla uczelni okazały murowany dom dziedzica Rzeszotar, Szczepana Pęcherza. Stał on w ówczesnej dzielnicy żydowskiej u zbiegu dzisiejszych ulic św. Anny i Jagiellońskiej. Był zaczątkiem Collegium Maius - pierwszej siedziby reaktywowanego w roku 1400 uniwersytetu. W ciągu następnych dziesięcioleci niezbędna stała się jego rozbudowa, bowiem ciągle rozrastającej się uczelni przybywało młodzieży i profesorów. Z pierwszego okresu rozbudowy (ok. 1440 r.) pochodzi tzw. Izba Wspólna (Stuba Communis), z charakterystycznym wykuszem na pierwszym piętrze od strony ul. Jagiellońskiej. Niegdyś profesorowie gromadzili się w niej na posiłki, dziś jest miejscem zebrań i narad.
Nieustający rozkwit uczelni sprawił, że niezbędne stało się dokupienie okolicznych realności. Wielkie zasługi położył tu nieoceniony dziejopis Jan Długosz, który odkupił i podarował Akademii grunty i domy od południowej strony kolegium. Paradoksalnie kwestię rozbudowy rozwiązały dwa duże pożary tej części miasta w latach 1462 i 1492, po których konieczna była gruntowna przebudowa gmachu. Jej efekty możemy podziwiać do dzisiaj.
W latach 1507-1509 mistrz Marek przebudował aulę, a narożną, najstarszą część gmachu zwieńczył szczytem schodkowym, charakterystycznym dla architektury Krakowa i Małopolski tego okresu. Wkrótce od strony południowej rozpoczęła się budowa Librarii, czyli biblioteki. Prace przy jej wykończeniu i urządzeniu zakończyły się dopiero około 1540 roku. Prowadzą do niej bogato zdobione drzwi, zwane Porta Aurea (Złota Brama). Libraria, zbudowana na planie litery L, otrzymała rzadko spotykane w Krakowie sklepienie sieciowe i gwiaździsto-sieciowe z wąskimi, ceglanymi żebrami.
Efektem przebudowy w tym okresie jest także dziedziniec, z okalającym go piętrowym krużgankiem, wspartym na ostrołukowych arkadach, autorstwa kamieniarza zwanego mistrzem Janem (ok. 1493 r.). Godne podziwu są nieczęsto stosowane, kryształowe sklepienia krużganków. Poza salami reprezentacyjnymi i biblioteką, przebudowane Collegium Maius mieściło lektoria (sale na parterze, gdzie odbywały się wykłady), górne piętra zaś przeznaczono na mieszkania profesorskie.
Akademia przyciągała do Krakowa studentów z całej Europy, chlubiąc się zwłaszcza wysokim poziomem nauczania nauk matematycznych i astronomii. Jednak odrzucenie idei reformacji w XVI w. wywołało kryzys uczelni, a w konsekwencji jej powolny upadek aż do XVIII w., dotykający także budynków. Collegium Maius w znacznej mierze opustoszało, mieściło już bowiem tylko bibliotekę i ulegało degradacji. Na szczęście nie było dokąd przenieść ksiąg i to prawdopodobnie uratowało gmach. Biblioteka pozostała tu aż do 1940 r., kiedy to przeniesiono cały księgozbiór do nowej siedziby przy Al. Mickiewicza.
W Collegium Maius mieści się dziś Muzeum UJ. Tłumy na dziedzińcu gromadzi zegar, którego atrakcją są nie tylko wygrywane melodie, ale także pochód ruchomych figur, przedstawiających postaci związane z Uniwersytetem. Zegar uruchaminy jest codziennie o 9.00, 11.00, 13.00, 15.00 i 17.00.
Wśród licznych wybitnych absolwentów UJ trzeba wymienić twórcę teorii heliocentrycznej, astronoma Mikołaja Kopernika oraz Karola Wojtyłę, późniejszego papieża Jana Pawła II.
Czytaj więcej www.krakow.travel