Cmentarz Rakowicki
| Obiekt jest oddziałem | Poza głównymi trasami |
| Adres: | Rakowicka 26, 31-510 Kraków |
Opis
Aż do końca XVIII wieku każdy kościół parafialny miał położony obok własny, niewielki cmentarz. Pochówków dokonywano również obok szpitali, a także poza murami miasta. Wraz z rozwojem wiedzy medycznej w okresie oświecenia wzrosła świadomość zagrożeń, jakie niosła lokalizacja cmentarzy w zwartej zabudowie miast. W ślad za tym komisja sanitarna policji na Sejmie Czteroletnim (1788-1792) poleciła władzom miast, aby - w porozumieniu z duchowieństwem - urządziły powszechne cmentarze na odleglejszych terenach.
Na skutek wydarzeń historycznych (rozbiory, Insurekcja Kościuszkowska), decyzja ta została przesunięta w czasie i w Krakowie podjęły ją już władze austriackie. W 1801 roku miasto zakupiło grunt w granicach wsi Prądnik Czerwony, należący wcześniej od zakonu oo. Karmelitów Bosych. Ponieważ teren - początkowo ok. 5,5 ha - położony był przy trakcie wiodącym do wsi Rakowice, cmentarz nazwano Rakowickim. Zastąpił wszystkie dotychczas istniejące cmentarze przykościelne (nieco później jako ostatni zamknięto cmentarz przy kościele Mariackim). Po dwóch latach przygotowań na Rakowicach odbył się pierwszy pogrzeb - w styczniu 1803 roku spoczęła tu 18-letnia Apolonia Bursikowa. Po tym pierwszym grobie pozostała jedynie tablica pamiątkowa w murze cmentarza przy głównym wejściu.
W roku 1862 w centralnym wówczas punkcie cmentarza wzniesiono murowaną kaplicę (w miejsce wcześniejszej drewnianej), ufundowaną przez bankiera Ludwika Helcla i jego żonę Annę, znaną z działalności filantropijnej (m.in. z jej zapisu testamentowego sfinansowano w 1890 roku budowę Domu Ubogich fundacji Helclów, który do dziś działa jako Dom Pomocy Społecznej).
W ciągu XIX stulecia powiększano cmentarz jeszcze trzykrotnie, otaczając go murem wzniesionym z materiału pochodzącego z rozbiórki kilku krakowskich kościołów oraz tzw. kramów bogatych stojących przy Sukiennicach. Ostatecznie jego najstarszej części nadano charakterystyczny plan bramy - symbolu przejścia do wiecznego świata. W roku 1920 włączono do nekropolii cmentarz wojskowy przy ulicy Prandoty. W latach 1933-1934 - po zaanektowaniu ulicy Modrzewiowej i gruntów aż po ulicę Prandoty - nastąpiło ostatnie tak znaczące powiększenie cmentarza. Dziś zajmuje on ponad 42 ha.
Cmentarz Rakowicki jest miejscem pochówku wybitnych krakowian i Polaków, twórców kultury, polityków, żołnierzy czy działaczy społecznych. Pochowani byli oni częstokroć we wspaniałych grobowcach, które były dziełem wybitnych architektów, rzeźbiarzy i artystycznych pracowni kamieniarskich.
Odwiedzając Cmentarz Rakowicki warto przespacerować się aleją wiodącą w lewo od głównego wejścia, aby zobaczyć najstarsze płyty epitafijne z lat 1803-1830 oraz pomniki z pierwszej połowy XIX wieku. Nieco bliżej kaplicy, w kwaterze Cd znajdziemy pomnik nazwany Aniołem Zemsty, kompozycję Konstantego Laszczki na grobach ofiar bombardowania Krakowa przez Austriaków 26 kwietnia 1848 roku. Spacerując główną aleją dojdziemy do grobu Jana Matejki, wybitnego malarza, przedstawiciela historyzmu, którego obrazy przedstawiały najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski. Aleja główna zaprowadzi nas dalej do nagrobka aktorki dobrze znanej po obu stronach oceanu - Heleny Modrzejewskiej. Niezwykły pomnik nagrobny, nawiązujący do Umarłej klasy, zaprojektował dla siebie Tadeusz Kantor, malarz, scenograf, reżyser, twórca teatru Cricot 2 (kwatera LXXII). Warto także odwiedzić kwaterę LXIX, gdzie zlokalizowano Aleję Zasłużonych - panteon polskiej kultury współczesnej. Znajdziemy tam m.in. groby Piotra Skrzyneckiego, założyciela kabaretu Piwnica pod Baranami, i Marka Grechuty, piosenkarza i poety.
Częstym celem odwiedzin na Rakowicach jest także grób Karola, Emilii i Edmunda Wojtyłów - rodziców i brata Jana Pawła II, znajdujący się w części cmentarza przy ulicy Prandoty.
Czytaj więcej:
http://www.krakow.travel/