Z dawnego Krakowa

„Tłumy chłopców miejskich i wiejskich trzymają od rana w oblężeniu podnóże i część góry, na któréj się wznosi kaplica; ztąd (!) im bywają zrzucane orzechy, jabłka, bułki, pierniki, ziemniaki, gotowane jaja i t.p. rzeczy, za któremi (!) na złamanie szyi spycha jeden drugiego na dół…”

Ostatnio pojawiła się kwestia asymetrii w nazwach krakowskich ulic i placów. Stwierdzono bowiem, że ich zdecydowana większość ma za patronów mężczyzn. „Kobiecych” ulic i placów jest więc stanowczo zbyt mało. W ramach swoistego równouprawnienia postanowiono zatem rozpocząć poszukiwania zasłużonych niewiast, które mogłyby zostać patronkami krakowskich ulic i placów.

Rada Miasta Krakowa, zaniepokojona pomysłem wprowadzenia opłat wstępu w Ojcowskim Parku Narodowym, podjęła 17 lutego 2022 r. stosowną rezolucję, w której „apeluje o podjęcie wszelkich możliwych działań w celu zmiany projektu ustawy o parkach narodowych poprzez uzupełnienie podmiotowe zawartego w art. 56 ust. 6 ww. projektu katalogu osób zwolnionych z konieczności uiszczania opłat za wstęp do parków narodowych, również o mieszkańców gmin graniczących z parkiem narodowym”.

„Zechciej pan uczynić ślub bogom ojczystym, że dziś jeszcze odwiedzisz łysą-górę, którą napytałem w bliskości Krakowa. O pierwszej przyjadę do pana, i udamy się dla obejrzenia tej starożytnej posady, która była niegdyś świętą, a dziś przedmiotem być ma naszej ciekawości”. List tej treści wysłał 5 listopada 1817 r. Zorian Dołęga-Chodakowski do Jerzego Samuela Bandtkiego, krakowskiego historyka i bibliofila.

Prawie dokładnie przed 125 laty, bo 15 lutego 1897 r., ukazuje się na łamach pisma satyrycznego „Djabeł” tekst zatytułowany „Z za rogatek. Humoreska przedmieszczańska na tle stosunków Półwsia-Zwierzyniec”. Autorem jest Konstanty Krumłowski, młody, bo liczący tylko 25 lat, początkujący literat.

Profesor Karol Żuławski był wybitnym psychiatrą, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, prymariuszem szpitala św. Łazarza. Opublikował kilka prac naukowych, między innymi rozprawę „O urojeniach”. Jednak przede wszystkim był terapeutą.

„(…) w czasie adwentu z niecierpliwością wyczekujemy przybycia organisty, czy kościelnego z opłatkami. Przez cały listopad wypiekają oni tysiące opłatków, aby niemi obdarzyć wszystkich parafjan, zarówno bogatych, jak ubogich. Najpiękniejszą pszenną mąkę, rozrobioną mlekiem na rzadkie, płynne ciasto, leje się na żelazne formy, w kształcie szczypiec, które następnie zamknięte trzyma się chwilę nad wesoło płonącym ogniem i wyrzuca się z formy gotowy opłatek na obrus na stole, gdzie go zaraz obcinają i składają po kilka i kilkanaście w paczki. Między białe opłatki rozmieszcza się także różnobarwne na »światy«, a także i dla bydła opłatek z listkiem ruty”.

W drugi dzień tegorocznych świąt Bożego Narodzenia minie 200. rocznica przyjścia na świat postaci niezwykłej, cieszącej się kiedyś europejską sławą, a dziś prawie zupełnie zapomnianej. Postać ta to Stefan Buszczyński – dziennikarz, publicysta, polityk, konspirator. Jeden z grona licznych polskich dziewiętnastowiecznych postaci, które przybyły do Krakowa, aby ostatnie lata życia spędzić w duchowej i kulturalnej stolicy Polski – kraju, którego nie było wówczas na żadnej mapie.

W Krakowie – po liczącej wiele dziesiątków lat przerwie – znów działa „handelek”. Oczywiście z powodu obawy przed oskarżeniem o kryptoreklamę nie będziemy ujawniać, gdzie ów lokal funkcjonuje. Ciesząc się z odrodzenia starej i trochę zapomnianej krakowskiej tradycji, warto współczesnym krakowianom przypomnieć, czym właściwie był ów, trochę mityczny, „handelek”.

Wiadomo powszechnie, że park Jordana powstał „w miejscu byłej wystawy rolniczo-przemysłowej”, jednak mało kto dziś pamięta, czym właściwie była owa wystawa. Warto więc chyba przypomnieć wydarzenie, dzięki któremu mieszkańcy Krakowa zyskali pierwszy w dziejach miasta obiekt sportowy.