Mały Rynek
| Kategoria: | Stare Miasto |
| Obiekt jest oddziałem | Stare Miasto |
| Adres: | Mały Rynek, 31-041 Kraków |
Mały Rynek zwano forum antiquum (od uprawianego tu handlu starzyzną) Wendetą lub Tandetą. Był placem pomocniczym dla Rynku Głównego. Handlowano tu głównie towarami o niezbyt pięknym wyglądzie i zapachu - mięsem i rybami. W średniowieczu łączył się z Placem Mariackim, a odgrodzony był od niego jedynie kilkoma drewnianymi domkami zakrystianów usługujących w kościele Mariackim oraz jatkami. Dopiero budowa wikarówki (1631 r.) dokonała urbanistycznego zamknięcia Rynku z tej strony.
W pierwszych latach XIX wieku, po wyburzeniu szkoły mariackiej stojącej u zbiegu ulic Stolarskiej i Siennej, Rynek uzyskał dzisiejszą postać. Warto podkreślić, że szkoła ta była pierwszą w Polsce miejską szkołą parafialną.
Północną pierzeję Małego Rynku zamyka stojąca u zbiegu z ulicą Szpitalną kamienica Lamellich, powstała z połączenia kilku gotyckich domów w drugiej połowie XVIII wieku. W jednej z parterowych izb od strony ulicy Szpitalnej zachowała się XV-wieczna polichromia. Swą dzisiejszą późnoklasycystyczną formę zawdzięcza rekonstrukcji dokonanej po pożarze (1844 r.). Wschodnią pierzeję tworzy harmonijny ciąg gotyckich w swych zrębach kamienic z fasadami zmienionymi poprzez późniejsze przebudowy. Najciekawsze z nich to: kamienica kupca Hermana Fritscha (nr 1), przebudowana w stylu barokowym z charakterystyczną figurą rycerza w narożnej niszy oraz dom penitencjarzy (księży spowiedników) kościoła Mariackiego (nr 7), z osobliwością w postaci - wzorowanego zapewne na wawelskim - dziedzińca okolonego późnorenesansowymi gankami, wykonanymi z drewna(!). Stanowią one przykład pełnej smaku i solidności krakowskiej sztuki ciesielskiej. Jednak spośród domów przy Małym Rynku najbardziej godna zapamiętania jest kamienica Szoberowska (nr 6) z późnogotycką fasadą. Tu wydrukowano w roku 1661 najstarszą polską gazetę "Merkuriusz Polski". Wychodziła wprawdzie niewiele ponad pół roku, a część z tego czasu - w Warszawie, jednak to Kraków dzierży na dziennikarskiej niwie palmę pierwszeństwa.
Targowy charakter małego Rynku zniweczyły decyzje o przeprowadzeniu linii tramwajowych - najpierw w roku 1902 wzdłuż ul. Siennej i później (1935 r.) - przez sam jego środek w kierunku Placu Mariackiego. Oznaczało to definitywny kres wielowiekowych tradycji handlowych tego miejsca i chociaż tramwaj wyprowadzono stąd w roku 1953, stragany nie wróciły tu już nigdy. Banalny parking usunęła stąd dokonana w roku 2006 przebudowa.