Naukowcy uhonorowani
Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, Prezes Polskiej Akademii Umiejętności Andrzej Białas i Przewodniczący Rady Miasta Krakowa Józef Pilch uhonorowali w poniedziałek (18 października) podczas uroczystej sesji Rady Miasta Krakowa laureatów nagrody naukowej im. Mikołaja Kopernika.
„Postać Mikołaja Kopernika - wielkiego uczonego - na trwale wrosła w krajobraz Krakowa, czego dowodem są pomniki mu poświęcone oraz instytucje i ulica Jego imienia. Najpiękniejszym jednak pomnikiem jest nagroda – honorująca osiągnięcia, które wiążą się z kręgiem zainteresowań uczonego” – powiedział podczas uroczystej sesji Prezydent Jacek Majchrowski.
„Nagroda, która honoruje uczonych, nawiązuje do szczytnych tradycji, jest wyrazem naszego szacunku dla nauki, jest wizytówką nowoczesnego Krakowa, który buduje swój potencjał w oparciu o zaplecze intelektualne i silną kadrę naukową” – dodał Prezydent Krakowa.
„Atmosfera uznania i szacunku dla ludzi nauki zobowiązuje do podjęcia wysiłku, aby Kraków – miasto o ogromnym potencjale – stało się miejscem, gdzie koncentruje się życie intelektualne i kulturalne, gdzie rodzi się cywilizacja” – uważa Prezes Polskiej Akademii Umiejętności Andrzej Białas.
„Nagrody im. Mikołaja Kopernika są wyrazem szacunku dla akademickich wartości Krakowa” – powiedział podczas uroczystej sesji Przewodniczący Rady Miasta Krakowa Józef Pilch.
W tym roku przypada czwarta edycja, przyznawanej co 5 lat, nagrody naukowej im. Mikołaja Kopernika. Nagrodę przyznaje Polska Akademia Umiejętności. W posiedzeniach komisji konkursowej biorą udział przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa i Rady Miasta Krakowa.
Nagrodę przyznaje się związanym z nauką polską autorom wyróżniających się prac naukowych opublikowanych w pięcioleciu poprzedzającym termin przyznania nagrody w dziewięciu równorzędnych kategoriach. Rozpatrywane są prace naukowe z następujących dziedzin:
- astronomii i nauk o Ziemi (geodezja, geofizyka, geografia fizyczna),
- ekonomii,
- filozofii,
- przyrody
- medycyny,
- obronnej sztuki wojskowej
- prawa.
Komisja PAU ds. Nagrody Naukowej im. Mikołaja Kopernika przyznała podczas tej edycji:
Nagrody indywidualne po 20 000 zł
1. dr hab. Michał Kokowski, profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii Nauki PAN nagroda w dziedzinie astronomii za dzieło „Różne oblicza Mikołaja Kopernika – spotkania z historią interpretacji”, stanowiącego twórcze podsumowanie badań nad teorią Wielkiego Astronoma o bogatym kontekście filozoficznym.
2. prof. dr hab. Andrzej Kajetan Wróblewski, Uniwersytet Warszawski – nagroda w dziedzinie filozofii przyrody za pionierskie w nauce polskiej, monumentalne i w pełni oryginalne dzieło „Historia fizyki od czasów najdawniejszych do współczesności”.
3. prof. dr hab. Zbigniew Fajklewicz, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – nagroda w dziedzinie geofizyki za wybitne, oryginalne dzieło „Grawimetria stosowana”, o wielkich walorach poznawczych i dydaktycznych.
4. prof. dr hab. Barbara Przewłocka, Collegium Medicum UJ – nagroda w dziedzinie medycyny za odkrycia w wyjaśnianiu mechanizmu bólu neuropatycznego, wyrażające się szeregiem publikacji w renomowanych czasopismach o światowym zasięgu, stanowiące istotny postęp w badanich medycznych
5. prof. dr hab. Karol Weitz, Uniwersytet Warszawski – nagroda w dziedzinie prawa za wybitne osiągnięcie badawcze w dziedzinie postępowania cywilnego, zwłaszcza międzynarodowego i europejskiego, wyrażające się szeregiem publikacji o istotnym znaczeniu dla interpretacji i stosowania norm prawnych.
Nagroda zespołowa w dziedzinie astronomii za prace opublikowane w renomowanych czasopismach o światowym zasięgu, stanowiące istotny wkład w poszerzenie wiedzy o najbardziej energetycznych procesach astrofizycznych i w pogłębienie światowej kooperacji naukowej w zakresie astrofizyki dla Zespołu Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk, 7 osób po 2 857,14 zł (19 999,98 zł):
- prof. dr hab. Tomasz Bulik
- dr Jarosław Dyks
- prof. dr hab. Włodzimierz Kluźniak
- dr hab. Rafał Moderski
- prof. dr hab. Bronisław Rudak
- prof. dr hab. Marek Sikora
- prof. dr hab. Andrzej A. Zdziarski.
Nagrodę wypłaca się z budżetu Miasta Krakowa. Wyróżniony otrzymuje dyplom i nagrodę pieniężną wynoszącą równowartość trzymiesięcznego uposażenia profesora zwyczajnego w Uniwersytecie Jagiellońskim.
Nagroda oraz jej zasady przyznawania i finansowania nawiązują do ustanowionej w roku 1873 nagrody naukowej imienia Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Umiejętności i Fundacji Miasta Krakowa (Fundacja imienia Mikołaja Kopernika). W akcie fundacyjnym Gmina Miasta Krakowa zobowiązywała się wpłacać do kasy Akademii Umiejętności corocznie, począwszy od roku 1873 (czterechsetna rocznica urodzin Mikołaja Kopernika), kwotę 100 zł wraz z przeznaczeniem na nagrodę za najlepsze rozwiązanie i napisanie w języku polskim zadań konkursowych ustalanych co pięć lat przez Akademię.
Pierwszy konkurs ogłoszony został w 1876 r., ale w wyznaczonym terminie nie przysłano żadnej pracy. W ramach konkursów przeprowadzonych w latach 1878 - 1909 przedstawiono 9 prac, z których 4 zostały wyróżnione przez Akademię nagrodami z Fundacji im. Mikołaja Kopernika.
Od roku 1921 Magistrat zaprzestał wpłacania rocznej dotacji na fundusz Nagrody im. Mikołaja Kopernika. Przekazywanie dotacji wznowiono dopiero w roku 1935, przekazując roczne wpłaty za lata 1931 – 1934. Konkurs realizowano do roku 1939.
W roku 1973, na sesji w Akademii Górniczo-Hutniczej poświęconej pięćsetnej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika zwrócono uwagę (Michał Odlanicki-Poczobutt) na działalność Polskiej Akademii Umiejętności związaną z przyznawaniem nagrody naukowej im. Mikołaja Kopernika. Starania o wznowienie nagrody zostały podjęte jednak dopiero w roku 1988 przez Komitet Organizacyjny Obchodów Pięćsetnej Rocznicy Studiów Mikołaja Kopernika w Krakowie.
W roku 1993 Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę o ustanowieniu Nagrody Naukowej im. Mikołaja Kopernika Fundacji Miasta Krakowa. (JD).