Muzeum Ruchu Harcerskiego coraz bliżej

Zrewitalizowane historyczne wnętrza fortu, a także nowy budynek o powierzchni użytkowej 3 tys. m², do tego ekspozycja stała odnosząca się do historii miejsca oraz duży ogólnodostępny teren zielony i pole biwakowe – zrewitalizowany fort „Jugowice” 52A vel „Łapianka” już niedługo zostanie udostępniony mieszkańcom i gościom. Obok zabytkowej przestrzeni koszar powstanie też Muzeum Ruchu Harcerskiego – miejsce inicjatyw harcerskich i kulturalnych. Otwarcie planowane jest na 2022 rok.

Fort „Łapianka” należał do najbardziej zniszczonych obiektów Twierdzy Kraków. Przez wiele lat działały w nim zakłady produkcyjne win owocowych. Obiekt poddawany był znacznym przekształceniom. Odbywały się przebudowy i nadbudowy, które zniekształcały historyczny układ, a miejsce ulegało zniszczeniu i degradacji.

Trwa rewitalizacja i już niedługo historyczna przestrzeń wraz z nowym budynkiem zostanie oddana mieszkańcom. Będzie tam działać Muzeum Ruchu Harcerskiego – Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Dodatkowo na około trzyhektarowym terenie zielonym znajdzie się też miejsce na pole biwakowe.

Udostępnienie obiektu zwiedzającym oraz uczestnikom wydarzeń organizowanych przez muzeum planowane jest na połowę 2022 r. Najpierw udostępniona zostanie ekspozycja odnosząca się do historii i dziedzictwa fortu, dostępne będą także sale konferencyjne oraz pole biwakowe, a otwarcie stałej ekspozycji opisującej dzieje harcerstwa oraz fenomen ruchu skautowego w Krakowie, Polsce i na świecie planowane jest na koniec 2022 r.

Miejsce inicjatyw harcerskich i kulturalnych

Dzięki rewitalizacji na obszarze fortu będzie można organizować wystawy, wydarzenia kulturalne, harcerskie i inne przedsięwzięcia ważne dla miasta i mieszkańców. Stworzenie odpowiednich warunków dla realizacji tych celów wymagało nowej powierzchni kubaturowej, dzięki której adaptacja zabytkowego budynku koszar dla nowych celów będzie mało inwazyjna. Obok budynku koszar, powstaje nowy budynek, w którym znajdą się urządzenia i instalacje do obsługi zabytkowego obiektu. Nowy budynek umożliwi pełnienie funkcji wystawienniczej, konferencyjnej, magazynowej i zaplecza sanitarnego – a więc tego, co niezbędne dla działania nowoczesnego i prężnie funkcjonującego centrum ruchu harcerskiego.

Nowy budynek będzie miał ponad 3 tys. m² powierzchni użytkowej, zlokalizowanej na dwóch kondygnacjach. Składać się będzie z przeszklonego od góry holu – łącznika między nowymi pomieszczeniami a istniejącym zabytkowym budynkiem koszar. Znajdą się tam m.in. pomieszczenia przeznaczone na stałą i czasową ekspozycję muzealną, sala konferencyjna, sale seminaryjne, punkt gastronomiczny, pomieszczenia przeznaczone do przygotowywania zbiorów, a także pomieszczenia sanitarne, będące zapleczem dla przyszłych biwaków harcerskich. Wszystkie nowe pomieszczenia zostaną umieszczone pod ziemią w taki sposób, aby nie zakłócić historycznego układu fortu. Będą przykryte częściowo zielonym, a częściowo szklanym dachem.

Wystawa poświęcona „Łapiance” i harcerstwu

Oferta ekspozycyjna powstającego Muzeum Ruchu Harcerskiego w forcie „Jugowice” 52A połączy zarówno odniesienia do historii Twierdzy Kraków, samego fortu, opisu fenomenu architektury militarnej oraz funkcjonowania załogi fortecznej, jak też zagadnienia historii, współczesności oraz przyszłości ruchu harcerskiego. Uwzględni ważne dla skautingu biografie i wydarzenia oraz wartości.

Za przygotowanie zagadnień związanych w przedstawieniem historii miejsca odpowiedzialne jest Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Natomiast zagadnienia związane z przygotowaniem wystawy stałej odnoszącej się do skautingu zostaną wypracowane przez środowiska harcerskie. Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Krakowska oraz Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Okręg Małopolska opracują scenariusz wystawy, którą zrealizuje Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.

Finansowanie z miasta i źródeł zewnętrznych

Dotychczas wykonane zostały prace w zakresie rozbiórki wtórnych zabudowań, znajdujących się na terenie fortu, remontu konserwatorskiego zabytkowego budynku koszar i kojca bramnego oraz rewitalizacji znacznej części terenów zieleni fortecznej, w tym fosy i stoków wałów. Zakończone zostały też prace związane z wznoszeniem konstrukcji nowego budynku. Trwa etap wykańczania i wyposażanie go w instalacje. Trwają także dalsze prace konserwatorskie w zakresie zagospodarowania terenu zielonego.

Koszty inwestycji dotyczącej remontu zabytkowego budynku, rewitalizacji zieleni i budowy nowych pomieszczeń wyniosą ponad 32 mln zł, z czego ponad 9 mln zł zostanie sfinansowanych ze źródeł zewnętrznych.

Na przygotowanie wystawy stałej w Muzeum Ruchu Harcerskiego miasto wydało 110 tys. zł (w roku 2020), a na realizację ekspozycji stałej poświęconej historii fortu „Jugowice” 52A oraz dziedzictwu miejsca, a także na zakup wyposażenia obiektu Muzeum Krakowa otrzymało milion złoty z budżetu miasta.

Przestrzeń dla wszystkich

Rewitalizacja fortu „Łapianka” obejmuje także przestrzeń wokół koszar, dzięki czemu mieszkańcy Krakowa będą mogli korzystać z prawie trzech hektarów zrewitalizowanych ogólnodostępnych terenów zielonych.

Fort „Jugowice” 52A vel „Łapianka” będzie miejscem dla wszystkich. To interesujący punkt wycieczek dla miłośników fortów i Twierdzy Kraków. Dla harcerzy i zainteresowanych harcerstwem fort oraz muzeum będą przestrzeniami, w których będą mogli poznawać historię i idee skautingu, a także przeżywać harcerskie przygody. A dla mieszkańców Krakowa, zwłaszcza okolicznych, teren stanie się miejscem rekreacji i odpoczynku.

Z szacunków (przygotowanych jeszcze przed pandemią, w warunkach ówczesnego ruchu turystycznego) wynika, że z oferty „ Łapianki” rocznie może korzystać nawet 60 tys. zwiedzających oraz uczestników wydarzeń kulturalnych.