Centrum Krakowa z coraz czystszym powietrzem
Jeszcze kilka lat temu jakość powietrza w Krakowie była bardzo zła. Najbardziej widoczne było to na stacjach monitoringu powietrza w centrum miasta. Chociaż stan jakości powietrza nadal nie jest taki, jak chcielibyśmy, to jednak miasto dzięki odpowiedniemu zarządzaniu oraz wsparciu krakowian doprowadziło do znacznej poprawy jakości powietrza, a tym samym przyczyniło się do podniesienia jakości i komfortu życia mieszkańców.
Obecnie wszystkie stacje monitoringu jakości powietrza odnotowują wyraźne spadki stężeń substancji zanieczyszczających w stosunku do lat poprzednich. W szczególności dużym sukcesem są widoczne spadki stężeń dla stacji monitoringu powietrza w centrum miasta (al. Krasińskiego, ul. Dietla), czyli na stacjach usytuowanych w ekstremalnie trudnych warunkach, w wysokich kanionach ulicznych z intensywnym ruchem samochodowym oraz będących w latach poprzednich w zasięgu oddziaływania emisji pochodzącej ze spalania paliw stałych w piecach.
Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 w Krakowie w latach 2006-2020:
Jak wynika z wykresu, stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 w miarę podejmowanych przez władze miasta działań ulegały stopniowemu obniżeniu i w roku 2019 na siedmiu spośród ośmiu stacji monitoringu wykazały wartości zgodne z normą.
Wstępna analiza danych z monitoringu wskazała, iż w roku 2020 r. wszystkie stacje osiągnęły wartości normatywne w zakresie stężeń średniorocznych pyłu PM10. Sukcesywnemu obniżeniu ulega także liczba dni z wysokimi stężeniami średniodobowymi PM10.
Poniższy wykres obrazuje przykładowe zestawienie stężeń średniodobowych pyłu zawieszonego PM10 w grudniu 2015 r. i grudniu 2020 r., pokazując dużą poprawę w roku 2020:
Tak jak wyraźna jest spadkowa tendencja dla pyłów, w 2020 roku na stacjach monitoringu odnotowuje się również mniejsze stężenia tlenków azotu, istotnych z punktu widzenia tworzenia się warunków smogowych w mieście.
Osiągnięcie powyższego stanu jakości powietrza nie byłoby możliwe bez ogromnego zaangażowania mieszkańców miasta w proces wymiany palenisk. W wyniku tych działań znacząco zmniejszył się w mieście udział lokalnych źródeł i ich wpływ na stężenia na stacjach pomiarowych. Obecnie prawie wszystkie budynki w Krakowie są ogrzewane proekologicznie.
Do końca 2019 roku ponad 45 tysięcy palenisk na paliwa stałe zostało zastąpionych proekologicznymi źródłami grzewczymi oraz zainstalowano prawie 2000 instalacji OZE. Szacuje się, iż w Krakowie pozostaje jeszcze w 2021 r. około kilkaset instalacji na paliwo stałe, stanowiących potencjalne czynne źródło ogrzewania, które jednak nie mają już tak istotnego wpływu na stężenia rejestrowane przez stacje monitoringowe.
Rok 2020 był rokiem szczególnym również ze względu na inne uwarunkowania mające wpływ na stan jakości powietrza. Spowolnienie gospodarki związane z wybuchem pandemii, a co za tym idzie zmniejszenie ruchu komunikacyjnego w obrębie centrum Krakowa, zawieszenie działalności gospodarczej, czy mniejszy napływ turystów może pośrednio przedkładać się na spadki stężeń odnotowywane przez stacje monitoringu w tym rejonie.
W odniesieniu do stężeń średniomiesięcznych wyraźnie widoczne są spadki stężeń pyłowych i gazowych w 1 kwartale 2020 roku:
– Czy to już wszystko, co możemy zrobić? Nie. Mamy świadomość, że mimo wyraźnej tendencji spadku stężeń zanieczyszczeń przed nami jeszcze długa droga, zwłaszcza w kwestiach ograniczenia zanieczyszczeń pochodzących z transportu czy emisji napływowej z gmin sąsiadujących z miastem, które obecnie mają największy wpływ na stan powietrza w mieście. Naszym celem jest zatem intensywne oddziaływanie na gminy sąsiadujące poprzez dzielenie się doświadczeniami i kreowanie w nich polityki niskoemisyjnej – mówi Jan Urbańczyk, dyrektor Wydziału ds. Jakości Powietrza UMK, dziękując jednocześnie mieszkańcom Krakowa oraz aktywistom za wsparcie i zaangażowanie we wspólnym dążeniu do celu, jakim jest osiągnięcie czystego powietrza w mieście.
Szacunkowe dane zostały opracowane na podstawie pomiarów automatycznych ze stron monitoringu jakości powietrza Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie.
Dane można przeglądać na oficjalnej stronie monitoringu jakości powietrza: monitoring.krakow.pios.gov.pl.
