Dom Jana Matejki

Makieta obrazująca głowę Jana Matejki wmurowana jest w fasadę kamienicy nr 41. na wysokości ok. półtora metra nad poziomem chodnika na lewo od drzwi wejściowych do jego domu. Od 1898 r. mieści się tu muzeum poświęcone malarzowi. Od 1904 r. jest to oddział Muzeum Narodowego. W tym domu Jan Matejko przyszedł na świat w 1838 r., spędził dzieciństwo i młodość, tu miał swą pracownię, gościł cesarza Franciszka Józefa i tu umarł w 1893 r.

Płaskorzeźba głowy brodatego mężczyzny w sile wieku wprawiona jest w lewą górną część ramy obrazu. Twarz artysty – przypominająca jego ostatni autoportret – jest zamyślona. Zza okularów w cienkich oprawach przyglądają się przechodniom zatroskane o los ojczyzny oczy Mistrza. Poniżej głowy artysty znajduje się paleta malarska, na której obok pędzli – nieodłącznego atrybutu malarza – zamiast farb umieszczono informację w brajlu. W pusty otwór palety, przechodnie pozujący do zdjęć często wkładają palce – chcąc choć odrobinę odczuć atmosferę artystycznej pracowni, zachowanej do dziś w domu Mistrza zgodnie z jego wolą. W pracowni tej znajdują się też przedmioty gromadzone przez artystę jako rekwizyty do jego obrazów historycznych.